RUHBAN OKULU AÇILIYOR MU?
Patrik, geçen yıl müjdeyi vermişti, hazırlıklar tamammış Heybeli adadaki ruhban okulu, pek yakında açılacak anlaşılan. ABD ile son görüşmelerde de konu gündeme gelmiş. Bu arada Millî (!) Eğitim Bakanı da kişisel görüşünün okulun açılmasından yana olduğunu söylemiş. Bu dönemde pek görülen olağan işler.
Aklıma Bahriye Nazırı Cemal Paşa’nın Hatıırat’ı geldi. Özellikle sıkıntıda olunan dönemlerde bir başka ülkenin himmetine sığınılarak birtakım anlaşmalar yapıldığında nelerin verildiği üzerinde durulmaz. Şimdi gazetelerde “Bilmem hangi ülkeyle anlaşma yapıldı, şu kadar milyar dolar geliyor.” diye bir haber okuyor ve seviniyoruz ya, böyle konuların arka planını size Cemal Paşa anlatsın:
Balkan harbinin ikinci safhası, Sırbistan, Yunanistan ve Romanya üçlüsü ile Bulgaristan anlaşmazlığa düşüp çatışınca Bulgar işgalindeki Edirne’nin kurtarılması imkanı doğmuştur. Lakin harekatın lojistik desteğini sağlayacak elde avuçta bir şey yoktur. Zaten Balkan harbinde askeri besleyecek gücümüz bile olmamış, birlikler kırılmıştır. Ordu perişandır. Çok acil para gerekir. Cemal Paşa, Dahiliye Nazırı Talat Paşa başkanlığında heyet olarak Reji (*) İdaresi umum Müdürü Mösyö Veyl ile görüştüklerini, Reji imtiyazının on beş yıl uzatılması karşılığında yüksek faizle bir buçuk milyon lira borç alındığını, böylece Edirne’nin kurtarıldığını yazar. Kapitülasyonlar böyle böyle ortaya çıkar. Zordaysanız, sizi çukurdan çıkarma karşılığında birçok şey isterler.
(*) Reji, Osmanlı borçlarının tahsili için Duyun-u Umumiye’nin bir kolu olarak tütün tekeli, ekimi, nakliyesi, satışı, alınan vergilerin, kısaca bütün hakların kendisine bırakıldığı yabancı idare. Silah kullanma yetkisi de olan özel güvenlik kuvveti vardı. “Çökertmeden çıktım da Halil’im…” türküsü bu acımasız düzeni anlatır. İşte bu sömürü düzeni, alınan borç karşılığında on beş yıl daha uzatılmıştır.
Kaynak: (Eski yazı) Cemal Paşa, Hatırat 1913-1922, Dersaadet 1922, sayfa 35
28.09.2025
Ahmet Salih Erdoğan ERÜZ
E. Öğ. Alb. / Edebiyatçı / Stratejist
