TÜRKİYE’DE DEVLET ADALETSİZLİĞİNE DİRENİŞ VE GÜVENLİK GÜÇLERİNİN ROLÜ
Giriş
Devlet adaletsizliği ve bu adaletsizliğe karşı sivil direniş, tarih boyunca çeşitli toplumsal hareketlerin merkezinde yer almıştır. Jason Brennan’ın Her Şey Başarısız Olduğunda: Devlet Adaletsizliğine Direnmenin Etiği adlı kitabında savunduğu görüş, devlet yetkililerinin adaletsiz davranışlarına karşı sivil direnişin gerekçelendirilmesi gerekliliğini vurgular (Brennan, 2018). Bu makalede, Türkiye’deki tarihsel, kültürel, siyasi ve demokratikleşme bağlamında devlet adaletsizliğine karşı sivil direnişin ve güvenlik güçlerinin rolünün analizi yapılacaktır. Özellikle polis ve jandarmanın orantısız güç kullanımına karşı halkın tepkileri örneklerle ele alınacaktır.
***
Türkiye’de Devlet Adaletsizliğine Direniş: Tarihsel ve Kültürel Perspektif
Türkiye’de devlet adaletsizliğine karşı sivil direnişin tarihi, Osmanlı İmparatorluğu’nun son dönemlerine kadar uzanır. Özellikle 20. yüzyılda, Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşundan itibaren adaletsiz uygulamalara karşı halkın tepkileri çeşitli şekillerde ortaya çıkmıştır. 1960’ların sonunda ve 1970’lerin başında yaşanan siyasi krizler, işçi eylemleri ve öğrenci protestoları bu tepkilerin örneklerindendir (Gürpınar, 2019).
Türkiye’deki güvenlik güçlerinin orantısız güç kullanımıyla ilgili olaylar sıklıkla gündeme gelmektedir. 2013 Gezi Parkı protestolarında polis müdahaleleri, Türkiye’nin demokratikleşme sürecindeki gerilemeleri ve polis şiddetinin sınırlarının aşılması gibi sorunları gün yüzüne çıkarmıştır. Özellikle polislerin göstericilere karşı kullandığı orantısız güç, hem yerel hem de uluslararası düzeyde geniş yankı uyandırmıştır. (Kaya, 2015).
***
Türkiye’de Güvenlik Güçlerinin Orantısız Güç Kullanımı ve Halk Tepkisi
Türk polisinin ve jandarmanın orantısız güç kullanımı, genellikle olaylara müdahalede aşırı şiddet içeren yöntemler kullanılmasıyla karakterizedir. Örneğin, 2015 yılında Diyarbakır’da yaşanan ve çok sayıda sivilin hayatını kaybettiği olaylar, güvenlik güçlerinin aşırı şiddetinin bir başka örneğidir. Bu tür olaylar, halkın güvenlik güçlerine karşı duyduğu güvensizliği artırmakta ve sivil direnişin haklılığı konusunda tartışmaları alevlendirmektedir. (Aksu, 2017).
Gezi Parkı olayları sırasında yaşanan polis şiddeti, halkın direnişinin ve adaletsizliğe karşı tepkinin ne denli önemli olduğunu gözler önüne serdi. Protestocular, polislerin orantısız güç kullanmasını protesto ederken, aynı zamanda sivil itaatsizlik eylemlerinde bulunarak adaletsizliğe karşı durduklarını ifade ettiler. Bu süreç, Brennan’ın belirttiği gibi, anlık adaletsizliği durdurmak amacıyla aktif öz savunmanın gerekliliğini vurgular. (Brennan, 2018).
***
Etik ve Hukukî Çerçevede Sivil Direniş
Sivil direnişin etik ve hukuki çerçevesi, devlet yetkililerinin adaletsiz davranışlarına karşı nasıl bir tepki verilmesi gerektiğini belirler. Brennan, devlet yetkililerinin adaletsiz davranışlarına karşı sivil direnişin haklılığını savunurken, bu direnişin barışçıl yöntemlerin başarısız olduğu durumlarda gerekli olabileceğini öne sürer. (Brennan, 2018). Türkiye’deki örnekler, bu tezle uyumlu olarak, polis ve jandarma gibi devlet yetkililerinin adaletsiz uygulamalarına karşı sivil itaatsizlik ve direnişin gerekliliğini ortaya koyar.
***
Sonuç
Türkiye’de devlet adaletsizliğine karşı sivil direniş, tarihsel ve kültürel bağlamda önemli bir yer tutar. Güvenlik güçlerinin orantısız güç kullanımı, halkın tepkisini ve sivil direnişi haklı kılmaktadır. Brennan’ın Her Şey Başarısız Olduğunda: Devlet Adaletsizliğine Direnmenin Etiği adlı eserinde savunduğu gibi, adaletsizliğe karşı sivil direniş, barışçıl yöntemlerin başarısız olduğu durumlarda gerekli ve haklı bir tepki olarak ortaya çıkmaktadır. (Brennan, 2018).
Av. Fahrettin ÖNDER
E. Öğ. Alb. / Hukukçu / İngiliz Dili Uzmanı
Kaynakça:
Aksu, M. (2017). Diyarbakır Olayları ve Güvenlik Güçlerinin Rolü,Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 32(2), 145-160.
Brennan, J. (2018). Her Şey Başarısız Olduğunda: Devlet Adaletsizliğine Direnmenin Etiği, Princeton University Press.
Gürpınar, D. (2019). Türkiye’de Sivil Direniş ve Adalet, Modern Türkiye Araştırmaları, 15(1), 67-82.
Kaya, A. (2015). Gezi Parkı Olayları ve Polis Şiddeti, Türkiye Sosyal Bilimler Dergisi, 22(3), 23-40.
